Ir zin zi vin die biekin die jie miet liezin. Iep! van Joke van Leeuwen is er zo een. Het boek werd bekroond met de meest prestigieuze jeugdliteraire prijzen, werd verfilmd in 2010 en is ondertussen aan zijn negentiende druk toe. Een tijdloze jeugdklassieker dus, die blijft verwonderen en ontroeren.
Met drie getekende lijnen begint van Leeuwen haar fantasieverhaal over vogelkenner Warre, die op een dag een vogelmeisje of mensvogeltje vindt onder een struik. Samen met zijn vrouw Tine besluit hij het te houden en op te voeden. Maar vogelige meisjes willen liefst van al uitvliegen. En dan begint het missen van iets wat je daarvoor nooit gemist hebt en de obsessieve zoektocht om nog een laatste keer ‘dag’ te zeggen. De zoektocht van een ouderpaar naar een kind dat ze nooit kregen, wordt ook de zoektocht van het meisje Loetje naar een gelijkgezinde, wordt ook de zoektocht van de redder... Zoeken ze een wonder? Een engel? Een beschermengel?
Iep! biedt een queeste vol taalhumor, ingebed in een gelaagd verhaal. Zo leest het ook als een zoeken naar identiteit. Het vogelmeisje is een ‘iets’, een ‘dit’ en een ‘deze’. Tine doet alsof het een meisje is, maar dan moet het ook aan de kenmerken van de soort voldoen: het moet worden gekleed, het moet met mes en vork leren eten, het moet een naam hebben. Maar wat doe je met een vogelmeisje dat geen andere klinkers dan ‘ie’ kan uitspreken? Die doop je best ‘Viegeltje’, want je moet minstens je eigen naam kunnen zeggen.
Om die identiteit te ontdekken moet je heel goed kijken. Zoveel jaar voor Een halve hond heel denken en Heb je mijn zusje gezien? schreef van Leeuwen met Iep! al een boek over kijken. Meermaals benadrukt ze immers dat je hetzelfde kunt zien, maar toch iets heel verschillends. Of dat je ziet wat je wil zien. Dat je sommige dingen niet kan zien, alleen maar kan voelen. Of dat je ziet wat er niet is. Of waar geen woord voor is. En zo knirpt en suzelt het boek vol talige vondsten en duikel je mee van de ene plotwending in de andere. Onderliggend is het een boek over loslaten en missen. ‘Ze was zo overal niet, dat Tine niet niet kon denken dat ze er niet was’. Het herinnert aan de parabel van de zandkorrels, je moet de liefde de vrijheid geven om te kunnen zijn.
Van Leeuwens naïef, kinderlijk taalgebruik werkt ontwapenend, waardoor ze zonder terughoudendheid personages weet neer te zetten die ontroeren door hun eenvoud. Die personages zijn niet noodzakelijk lief en zacht getekend, want ze kiest voor eigenzinnige figuren die soms afschrikken met hun schrale haarsprieten en hoekige neuzen. De zwart-witte pentekeningen vertellen mee het verhaal en verbeelden ook wat je niet kan zien: ‘een levende dode’ of ‘een vierkante cirkel’. Met een merkwaardig creatuurtje in een onbepaald land — ‘met veel buitenlanden en een hoofdstad’ — vertelt Van Leeuwen een groots verhaal met universele thema’s. [Vanessa Dockx] Verberg tekst

Warre vindt een wezen dat op een mens en een meisje lijkt. Hij neemt haar mee naar huis naar zijn vrouw Tine en er onstaat een hechte band tussen hen en het wezentje. Het vogelmeisje verdwijnt en het verdere verhaal bestaat uit een zoektocht met allerlei ontmoetingen en avonturen. Enorm fantasierijk boek in korte beeldende zinnen vol humor in taal en illustraties. Niets lijkt te dol. De hoofdpersonen in het boek hebben warmte voor eigen idealen en zijn wars van conventies. Het leven wordt genomen, zoals het komt. Gedachten, geuit via woorden, worden in hun uiterste consequentie getekend. Winnaar van een Zilveren Griffel 1997, Gouden Uil 1997 en de Woutertje Pieterseprijs 1997. Deze herdruk maakt onderdeel uit van de nieuwe achtdelige reeks die de Volkskrant ter gelegenheid van het twintigjarig bestaan van de Woutertje Pieterseprijs uitgeeft: Schatkist van de jeugdliteratuur. De reeks wordt geproduceerd door Em. Querido’s Uitgeverij. Energierijk, humoristisch boek vol levenswijsheden. Vanaf ca. 9 jaar. Verberg tekst