De uit Wervik afkomstige Carll Cneut viert 15 jaar illustratorschap met zijn nieuwe prentenboek Tien bolle biggetjes keken naar de maan. Carll Cneut heeft ondertussen al een 20-tal kinderboeken geïllustreerd. In zijn nieuwe stevige kartonnen boek verwijst hij speels naar prentenboeken uit de voorbije jaren zoals naar de varkentjes uit O monster, eet me niet op ! en de nachtscènes uit Het geheim van de keel van de nachtegaal. Joke van Leeuwen bewerkte het verhaal dat oorspronkelijk in de VS verscheen. Tien ondeugende biggetjes sluipen uit bed om naar de maan te gaan kijken. Maar dan schuift er plots een wolk voor de maan. De nacht wordt zwart en de biggetjes worden bang. Leuk is dat op die bladzijden de lettertjes en illustraties gaan oplichten in het donker.

'Tien bolle biggetjes': verhaal vol referenties

Carll Cneuts jongste wapenfeit bevat een synthese van 15 jaar illustratorschap, zo meldt de brochure van zijn uitgever. Dat is natuurlijk vooral mooi meegenomen voor de kenners. Los van die referenties naar vorig werk is Tien bolle biggetjes wel degelijk een onvervalste Cneut geworden: de indringende achtergrondkleur (diep nachtblauw), de voorliefde voor groepstaferelen, de lichaamstaal, de subtiele details... het ziet er weer prachtig en erg sfeervol uit. Het probleem ligt een beetje bij de tekst van de Amerikaanse Lee Johnson. Die laat zich kort samenvatten: tien biggetjes willen niet slapen. Maandronken lijken ze wel, en na een geheime ontsnapping spelen ze bijna de hele nacht door. Tot de angst voor het donker hen overvalt... Ondanks de pittige, muzikale bewerking van Van Leeuwen is en blijft het een nogal brave, tikje belegen vertelling ('Tien stoere biggetjes/ voelen zich al groot,/ stampen in de modderpoel,/ stoeien bij de sloot'). En ook al heeft Cneut oogstrelende taferelen gemaakt bij dit bedverhaal, visueel voegt hij er niet bijzonder veel aan toe. Op één schitterende dubbelpagina na, waar we via de schaduwtheatertechniek getuige zijn van fragmenten van interieurscènes (die kussende muizen!). Tien bolle biggetjes is uiterst verzorgd en vakkundig, maar niet echt verrassend of avontuurlijk. (PJ)

Lindsay Lee Johnson & Carll Cneut (ill.)

Tien bolle biggetjes (keken naar de maan)

Bewerking: Joke Van Leeuwen

De Eenhoorn, 26 p., 18,95 euro, 3+

Verberg tekst

Tien bolle biggetjes gaan bij volle maan op stap. Ze sluipen naar buiten, ze stappen op het dak, ze stoeien bij de sloot, ze kruipen door de plas. Kortom, ze hebben de grootste pret, tot er een wolk voor de maan schuift en alles zwart wordt. Illustrator Carll Cneut en de Amerikaanse auteur Lindsay Lee Johnson maakten samen dit prentenboek Ten Moonstruck Piglets. Joke Van Leeuwen zorgde voor een bewerking met eigen stempel en vertaalde het naar Tien bolle biggetjes keken naar de maan. De Nederlandse titel geeft meteen al aan dat Van Leeuwen minder de nadruk legt op de ‘betovering’ van de maan, maar dit is geen gemis. De tekst is speels, grappig en vloeiend geschreven. Van Leeuwen trakteert de lezers op alliteraties (‘huppen over heggen heen’) en assonanties zoals ‘Tien drukke biggetjes / zwaaien aan een tak / trappen alle plantjes plat / stappen op het dak’, die verweven zitten in een perfect ritmisch rijmende tekst. Elk vers begint met dezelfde zin waarin telkens het bijvoeglijk naamwoord verandert: ‘Tien bolle, zotte, dolle, stoere, drukke… biggetjes’. Door de herhaling doet het boek denken aan een aftelrijmpje, maar de varkentjes blijven wel degelijk alle tien op elke bladzijde aanwezig. De kleuter wordt als het ware uitgenodigd om ze telkens weer te tellen. Naast de herhalende beginzinnen doet de tekst ook door de zin ‘mama heeft ze allemaal weer naar huis gebracht’ denken aan een soort vingerversje. De tekst kan als het ware ook los van de prenten, met ondersteuning van tien vingers, gelezen worden.
De illustraties negeren zou echter afbreuk doen aan dit boek. Carll Cneuts kleine schilderijtjes wekken immers precies de nachtelijke, enigmatische sfeer op die minder aanwezig is in Van Leeuwens tekst. Zo geeft de maan op elke bladzijde ook werkelijk licht in het donker en steekt ze sterk af tegen de blauwe, gelaagde achtergrond. De varkentjes lijken ook betoverd door de maan doordat ze vrij ernstig kijken. De emoties van de personages zijn in Cneuts werk overigens vaker niet letterlijk van het gezicht af te lezen. Het plezier dat de biggetjes beleven, uit zich vooral in hun lichaamshouding.
Elk biggetje beleeft dat plezier op zijn eigen manier. De opmerkzame lezer herkent terugkerende trekjes of handelingen die de tien varkentjes van elkaar onderscheiden. Zo is er de grote, wat wijzere broer, die steeds met zijn neus in een boek — dit boek — zit, de durfal die steeds overal opklimt, of de aanvoerder die op elke prent het voortouw neemt.
Tien bolle biggetjes keken naar de maan is echter niet alleen een telboek en een zoekboek voor opmerkzame kleuters. Ook volwassenen worden, zij het dan wel intertekstueel, uitgedaagd om op zoek te gaan. Met dit boek viert Carll Cneut immers ook zijn vijftien jaar illustratorschap. Het prentenboek zit vol verwijzingen naar vorig werk met de voor de hand liggende varkentjes uit O monster, eet me niet op of gelijkaardige nachtelijke sfeerbeelden zoals in Het geheim van de keel van de nachtegaal. Wie zoekt, vindt ook speelgoedjes terug, motiefjes van kleren of zelfs een poster aan de muur, die refereren aan vorige prentenboeken.
Zowel Carll Cneut als Joke van Leeuwen laten, via een aanzet van Lindsay Lee Johnson, zien dat kinderboeken maken geen kinderspel is. Met een talige rijkdom en een verbeeldingsrijk schilderspalet maken ze dit prentenboek tot een toonbeeld van vakmanschap. [Brenda Froyen] Verberg tekst

Tien biggetjes hebben geen zin om te slapen en klimmen door het raam naar buiten toe. Ze gaan naar de tuin, een modderpoel en de wei. Maar er komt een wolk voor de maan, het wordt erg donker en ze worden bang. De moeder wordt wakker en is haar biggetjes kwijt. Zal ze hen vinden? Bijna vierkant, hardkartonnen prentenboek met twee afgeronde hoeken in opvallend nachtelijke sfeer. Het verhaal is uit het Engels vertaald door Joke van Leeuwen (die zelf diverse Griffels en Penselen heeft gewonnen). Vier of acht regels staan in goedlopend rijm in of naast een kleurrijke illustratie, die steeds een enkele of dubbele pagina beslaat. Hoewel de tien biggetjes zich steeds duidelijk van elkaar onderscheiden qua kleding, karakter en lichaamshouding hebben ze alle tien op iedere bladzijde hetzelfde gezicht, zonder expressie. Dat zorgt ervoor dat je je minder goed kunt inleven in de figuren. Het licht van de grote maan en achter enkele vensters is van een ruwer materiaal gemaakt, dat licht geeft in het donker. Ook zijn er vele extra details aangebracht; zo vliegt er bijvoorbeeld steeds een uil mee. Vanaf ca. 3 jaar. Verberg tekst

Tien biggetjes kunnen niet slapen. Ze zien de maan aan de hemel staan en besluiten naar buiten te gaan. Ze rennen in het rond, stoeien in de sloot, stappen op het dak, ... tot er plots een wolk voor de maan schuift en er een vos opduikt uit het donker. Het zijn tien heel verschillende biggetjes en allemaal hebben ze hun eigenheid: ééntje loopt de hele tijd met een bal, een ander heeft een boek onder de arm, ...
De tekst is in versvorm, de vertaling is steeds vlot en ritmisch en is gedrukt op donkere pagina's. De tekeningen zijn heel sfeervol, de nacht komt zo uit het boek en de maan straalt haar helderheid uit. Er zijn veel details die het kijken bevorderen. Op het schutblad staan alle biggetjes met hun naam. Leuk detail: op de begincover is het nacht, op de eindcover schijnt alweer de zon.

In dit sfeervolle kartonboek volgen we tien biggetjes die ’s nachts het huis uit sluipen. Ze amuseren zich kostelijk bij het licht van de maan. De biggetjes worden achtereenvolgens bol, zot, dol, stoer, druk, mal, … genoemd, maar wanneer een wolk voor de maan schuift, zijn ze plots bang en bleek. Gelukkig komt mama hen zoeken en ze brengt hen allemaal weer naar bed. De zon komt al op...
Joke van Leeuwen zorgde voor een ritmische bewerking op rijm van dit van oorsprong Engelstalige prentenboek van Lindsay Lee Johnson. De tekst heeft quasi steeds hetzelfde tempo met af en toe een accentwijziging. Het verhaal is duidelijk, herkenbaar en bij momenten grappig.
Carll Cneut zorgde voor de prenten. Zoals steeds krijgen we een erg gestileerde look, ook bij de dieren in dit verhaal. De biggen hebben eigenlijk meer een volwassen snuit en dat is een beetje een rare combinatie, gelet zowel op de doelgroep als op het verhaal zelf dat het heeft  over kleine biggetjes. Schattig zijn ze niet, hoewel de roze en gestreepte pyjama’s toch voor een beetje kinderlijkheid zorgen. Hij heeft een aparte stijl, maar ook dit keer zorgde Cneut voor prenten vol kleine grapjes. Eén van de biggetjes sleept bijvoorbeeld de hele tijd een boek met zich mee, dat sterk lijkt op hetgeen we zelf aan het lezen zijn; in één van de buurhuizen zitten twee olifanten te tafelen en het gezicht van de biggetjes als het plots donker wordt en ze moe naar huis trekken, spreekt boekdelen.
De sfeer van de nacht werd erg goed getroffen, met veel zwart en allerlei tinten van nachtblauw in de prenten, met als contrast de geruststellende aanwezigheid van een lichtgevende volle maan!
 
Verberg tekst