Het is even wennen wanneer je Oryx en Crake begint te lezen. Je belandt in een apocalyptische wereld met een personage dat 'Sneeuwman' genoemd wordt en verder vrij weinig bekende oriëntatiepunten. Enkele regels verder ben je echter al helemaal in Atwoods ban. Deze Canadese schrijfster heeft immers nooit genoegen genomen met een klassieke realistische, psychologische of historische roman, maar integreerde altijd al uitstapjes naar romantische verhalen, gothics, sciencefiction of andere populaire genres. Zeventien jaar na The handmaid's tale werpt ze opnieuw een blik in de toekomst. En wat zij daar ziet, is niet zo opwekkend.

Sneeuwman, die ooit Jimmy heette, lijkt de laatste overlevende van het menselijke ras. Hij is Atwoods recentste psychologisch beschadigde personage, op een eveneens zwaar toegetakelde aarde. Het broeikaseffect heeft zijn tol geëist, Jimmy's rasgenoten werden geveld door een supervirus en de resten van hun beschaving worden snel opnieuw door de natuur opgeëist. Er lopen nog een aantal extra gevaren rond zoals wolvijnen en varkuiven, diersoorten die door de mens genetisch samengesteld werden voor commerciële projecten.

In het bos vlakbij Jimmy's schuilplaats leeft de cumulatie van dit menselijke vernuft, een eerste groep van het nieuwe menselijke ras, dat gecreëerd werd door Crake. Deze beeldschone mannen, vrouwen en kinderen hebben groene ogen, en werden toebedeeld met alle mogelijke nuttige kwaliteiten die op allerhande dier- en plantensoorten gerecupereerd konden worden (zoals een doordringende citronellageur die alle insecten weghoudt). Kwaliteiten die hun maker als overbodig beschouwde werden dan weer achterwege gelaten.

Oryx en Crake is het relaas van Jimmy's strooptocht naar de verlaten Compound waaruit hij afkomstig is. Parallel hiermee volgen we een expeditie naar zijn eigen verleden en de twee belangrijkste, maar enigszins enigmatische tot bijna mythische figuren hieruit: zijn raadselachtige geliefde Oryx, die met de natuur geassocieerd kan worden en Crake, duister supergenie en ooit Jimmy's beste vriend. Als derde pool in deze verhouding kunnen we Jimmy associëren met de verworvenheden van de beschaving die in verhouding tot de positieve wetenschappen slechts stiefmoederlijk behandeld worden in deze geavanceerde aarde: taal, kunst, filosofie...

Het loont in elk geval de moeite om wat de schrijfster zelf liever 'speculatieve fictie' dan sciencefiction noemt, te lezen. Bij Atwood word je immers altijd bekoord door veel kwaliteiten. Misschien om te beginnen door het plezier waarmee je je van kaft tot kaft begeeft. Ze weet als de beste welk materiaal een verhaal interessant maakt en hoe ze het moet vertellen. Haar plot is boeiend maar niet té eenvoudig, zodat je na een eerste lectuur het boek meteen weer ter hand kunt nemen om nu eindelijk alle verbanden te kunnen leggen. Wie graag intertekstuele echo's opspoort, vindt natuurlijk ook zijn gading bij deze literatuurdocente en essayiste. Op de website http://www.oryxandcrake.com heeft de schrijfster zelf haar bronnen netjes verzameld. En wie houdt van een boodschap, kan uiteraard heel wat waarschuwingen ontdekken voor onze 'beschaving'. Wat Atwoods boeken echter vooral eindeloos herleesbaar maakt, is de prachtige manier waarop ze dat alles in taal heeft omgezet. Zelfs in vertaling is haar poëtische zeggingskracht eindeloos genietbaar. [Ingeborg Landuyt] Verberg tekst

Sneeuwman, de enige mens die in 2015 een wereldwijde epidemie overleefde, beleeft in flashbacks hoe dit drama zich voltrok. Als kind leefde hij in de beveiligde nederzettingen van de intelligentsia. Voor hun lol 'maakten' die via genetische manipulatie de meest vreemdsoortige dieren, iets wat regelmatig uit de hand liep. Daarbuiten leefden de 'gewone mensen' in de steden, broeinesten van drugs, corruptie, ziekte en geweld. Zijn jeugdvriend Crake behoort tot de top van de genetica-specialisten, hijzelf wordt als 'normaal' mens uit die gemeenschap gestoten. Samen raken zij, eerst via pornosites, later in werkelijkheid, gefascineerd door het kind-hoertje Oryx. Crake raakt er meer en meer van overtuigd dat deze wereld op haar einde moet lopen en schept een nieuw, bovenmenselijk ras, waarbij Oryx fungeert als de Moeder die koestert en verzorgt. Na een apocalypytische epidemie, waarbij alle mensen sterven - ook schepper Crake en Moeder Oryx - moet de uitverkoren Sneeuwman deze nieuwe mensen naar de volwassenheid leiden. Een angstaanjagende toekomstroman over genetische experimenten van de bekende Canadese schrijfster (1939). Paperback; kleine druk. Verberg tekst